Phân tích tổng hợp gene p16INK4α (Cyclin Dependent Kinase Inhibitor 2A) - Một trong những yếu tố dẫn đến bệnh ung thư vòm họng Tác giả - Nơi làm việc: Lao Đức Thuận - Trường Đại Học Mở Thành Phố Hồ Chí Minh, Thành Phố Hồ Chí Minh , Việt Nam Nguyễn Thị Ngọc Thảo - Trường Đại Học Mở Thành Phố Hồ Chí Minh, Thành Phố Hồ Chí Minh Viện Pasteur Thành Phố Hồ Chí Minh, Thành phố Hồ Chí Minh , Việt Nam Thiều Hồng Huệ - Trường Đại học Mở Thành Phố Hồ Chí Minh, Thành Phố Hồ Chí Minh , Việt Nam Nguyễn Trung Hiếu - Trường Đại Học Mở Thành Phố Hồ Chí Minh, Thành Phố Hồ Chí Minh Viện Pasteur Thành Phố Hồ Chí Minh, Thành Phố Hồ Chí Minh , Việt Nam Phạm Thị Thúy Ngọc - Trường Đại Học Mở Thành Phố Hồ Chí Minh, Thành Phố Hồ Chí Minh Viện Pasteur Thành Phố Hồ Chí Minh, Thành Phố Hồ Chí Minh , Việt Nam Trần Bích Thư - Trường Đại Học Khoa Học Tự Nhiên, Thành Phố Hồ Chí Minh Đại học Quốc Gia Thành Phố Hồ Chí Minh, Thành Phố Hồ Chí Minh , Việt Nam Lê Huyền Ái Thúy - Trường Đại Học Mở Thành Phố Hồ Chí Minh, Thành Phố Hồ Chí Minh , Việt Nam Tác giả liên hệ, Email: Lao Đức Thuận - thuan.ld@ou.edu.vn DOI:10.46223/HCMCOUJS.tech.vi.19.2.3040.2024 Ngày nộp: 26-10-2023 Ngày duyệt đăng: 06-12-2023 Ngày xuất bản: 19-04-2024

Tóm tắt

Ung Thư Vòm Họng (UTVH) là một loại khối u hiếm xuất phát từ khu vực phía sau khoang mũi và phía trên của hầu. Các nguyên nhân chính của UTVH bao gồm: nhiễm Virus Epstein-Barr, sự biến đổi gen và do yếu tố môi trường, lối sống. Nghiên cứu trên toàn cầu và tại Việt Nam đã chỉ ra sự tăng cường methyl hóa trên vùng promoter của các đảo CpG, góp phần vào sự hình thành của nhiều loại ung thư, trong đó có UTVH (Chan, Teo, & Johnson, 2002). Gene p16INK4α còn được gọi là cyclin-dependent kinase inhibitor, là một gene ức chế khối u, có vai trò ức chế Cyclin-Dependent Kinase (CDK), dẫn đến việc CDK không tương tác với cyclin, từ đó ức chế quá trình phosphoryl trên pRb, làm ngưng chu trình tế bào. Gene p16INK4α nằm trên phần ngắn của nhiễm sắc thể số 9 vị trí 9p21.3 bao gồm ba exon mã hóa 156 axit amin (Coppé & ctg., 2011). Theo một nghiên cứu tổng hợp từ 11 bài báo về quá trình methyl hóa trên gene p16INK4α, tiến hành bởi Xiao, Jiang, Hu, và Li vào năm 2016 đã cho thấy sự tồn tại của quá trình methyl hóa vượt mức trong mẫu khối u vòm họng cao hơn đáng kể so với mẫu không có khối u (Xiao & ctg., 2016). Ngoài ra, sự methyl hóa trên gene p16INK4α trong mẫu máu của bệnh nhân UTVH cũng cao hơn đáng kể so với mẫu máu bình thường. Vì thế, bài báo này nhằm cung cấp thêm dữ liệu có tính khoa học về tình trạng tăng cường methyl hóa trong vùng promoter trên đảo CpG của bệnh nhân mắc UTVH dựa trên việc phân tích gene p16INK4α bằng phương pháp tổng hợp thống kê.
Kết quả nghiên cứu cho thấy tần suất biểu hiện của gene p16INK4α không đồng đều giữa hai nhóm bệnh và nhóm chứng. Trong nhóm bệnh, chúng tôi quan sát thấy giá trị Q = 104.5223 với bậc tự do DF = 13 và giá trị p < 0.0001, cùng với chỉ số I2 là 87.56%, với khoảng tin cậy 95% cho chỉ số I2 từ 80.84 đến 91.9. Trong khi đó, trong nhóm chứng, giá trị Q là 56.1888 (p < 0.001), và chỉ số I2 đạt 76.86%, với khoảng tin cậy 95% cho chỉ số I2 từ 61.38 đến 86.14. Tần số có trọng số của nhóm bệnh và nhóm chứng tương ứng là 63.478% và 7.966%, cho thấy có sự khác biệt giữa nhóm bệnh và nhóm chứng, với giá trị Q cao và giá trị p rất nhỏ. Các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến quá trình methyl hóa, như dân tộc và nguồn mẫu, cũng được đưa vào phân tích. Kết quả cho thấy rằng quá trình methyl hóa trong hai nhóm này có mối tương quan đáng kể với sự phát triển của UTVH. Cụ thể, chỉ số OR tương đối cho Trung Quốc và Châu Phi lần lượt là 7.002 và 6.47. Chúng ta cũng quan sát được rằng chỉ số OR cho nhóm nguồn mẫu từ mô và dịch cơ thể lần lượt là 6.802 và 5.516. Phân tích kết quả đã xác nhận rằng sự biểu hiện của gene p16INK4α có mối liên quan mạnh đến quá trình hình thành khối u vòm họng. Vì vậy, dữ liệu này tạo nền tảng cho các nghiên cứu thực nghiệm trên mẫu UTVH thu thập từ người Việt Nam.