Hành vi mua hàng tích trữ của người tiêu dùng tại  Thành phố Hồ Chí Minh trong đại dịch Covid-19

Thái Trí Dũng; Nguyễn Quốc Huy; Nguyễn Thị Quỳnh Mai; Phan Thị Hiếu; Đặng Thị Thanh Hằng; Bùi Thị Thanh Khanh

doi:10.46223/HCMCOUJS.econ.vi.18.1.2096.2023

18 (1) 2023

Hành vi mua hàng tích trữ của người tiêu dùng tại Thành phố Hồ Chí Minh trong đại dịch Covid-19

Tác giả - Nơi làm việc:

Thái Trí Dũng - Trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh, Thành phố Hồ Chí Minh , Việt Nam

Nguyễn Quốc Huy - Trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh, Thành phố Hồ Chí Minh , Việt Nam

Nguyễn Thị Quỳnh Mai - Trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh, Thành phố Hồ Chí Minh , Việt Nam

Phan Thị Hiếu - Trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh, Thành phố Hồ Chí Minh , Việt Nam

Đặng Thị Thanh Hằng - Trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh, Thành phố Hồ Chí Minh , Việt Nam

Bùi Thị Thanh Khanh - Trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh, Thành phố Hồ Chí Minh , Việt Nam

Tác giả liên hệ, Email: Thái Trí Dũng - tridung@ueh.edu.vn

DOI:10.46223/HCMCOUJS.econ.vi.18.1.2096.2023

Ngày nộp: 18-11-2021
Ngày duyệt đăng: 08-02-2022
Ngày xuất bản: 17-03-2022

Tóm tắt

Nghiên cứu nhằm mục đích xác định, đo lường mức độ ảnh hưởng của các yếu tố tác động đến tâm lý, hành vi mua hàng tích trữ của người tiêu dùng tại Thành phố Hồ Chí Minh trong đại dịch Covid-19. Trong quá trình nghiên cứu, nhóm sử dụng phương pháp nghiên cứu định lượng để thiết kế thang đo và đề xuất mô hình nghiên cứu lý thuyết liên kết các yếu tố quyết định hành vi mua hàng tích trữ, từ đó phân tích mối quan hệ tác động qua lại của chúng. Dữ liệu được thu thập từ người tiêu dùng tại Thành phố Hồ Chí Minh trong đại dịch Covid-19 bùng phát vào tháng 08 năm 2021 bằng phương pháp khảo sát trực tuyến. Kết quả thu được chỉ ra rằng ảnh hưởng của các thành phần trong mô hình niềm tin sức khỏe đến hành vi mua hàng tích trữ là do người tiêu dùng cảm nhận được sự khan hiếm của hàng hóa. Điều đó dẫn tới ảnh hưởng gián tiếp đến hành vi mua hàng tích trữ thông qua sự hối tiếc đã lường trước. Bài nghiên cứu mở rộng lý thuyết hiện tại về hành vi mua hàng tích trữ, đưa ra các giải pháp khả thi mà những nhà hoạch định chính sách và các bên liên quan có thể áp dụng để giải quyết tình trạng mua hàng tích trữ trong tương lai.

Chỉ số JEL

D71

Từ khóa

Covid-19; mua hàng tích trữ; mô hình niềm tin sức khỏe; nhận thức sự khan hiếm

Toàn văn:

PDF

Trích dẫn:

Thai, D. T., Nguyen, H. Q., Nguyen, M. T. Q., Phan, H. T., Dang, H. T. T., & Bui, K. T. T. (2023). Hành vi mua hàng tích trữ của người tiêu dùng tại Thành phố Hồ Chí Minh trong đại dịch Covid-19 [Panic buying behavior of consumers in Ho Chi Minh City during the Covid-19 pandemic]. Tạp chí Khoa học Đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh – Kinh tế và Quản trị Kinh doanh, 18(1), 146-159. doi:10.46223/HCMCOUJS.econ.vi.18.1.2096.2023

Tài liệu tham khảo

Arafat, S. Y., Kar, S. K., Marthoenis, M., Sharma, P., Apu, E. H., & Kabir, R. (2020). Psychological underpinning of panic buying during pandemic (Covid-19). Psychiatry Research, 289(2), 25-47.

Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.

Bandura, A. (2001). Social cognitive theory: An agentic perspective. Annual Review of Psychology, 52(1), 1-26.

Baumeister, R. F., Vohs, K. D., DeWall, C. N., & Zhang, L. (2007). How emotion shapes behavior: Feedback, anticipation, and reflection, rather than direct causation. Personality and Social Psychology Review, 11(2), 167-203.

Bish, A., & Michie, S. (2010). Demographic and attitudinal determinants of protective behaviours during a pandemic: A review. British Journal of Health Psychology, 15(4), 797-824.

Brewer, N. T., DeFrank, J. T., & Gilkey, M. B. (2016). Anticipated regret and health behavior: A meta-analysis. Health Psychology, 35(11), 1264-1275.

Cheng, C. (2004). To be paranoid is the standard? Panic responses to SARS outbreak in the Hong Kong Special Administrative Region. Asian Perspective, 28(1), 67-98.

Chua, G., Yuen, K. F., Wang, X., & Wong, Y. D. (2021). The determinants of panic buying during Covid-19. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(6). doi:10.3390/ijerph18063247

Connolly, T., & Reb, J. (2005). Regret in cancer-related decisions. Health Psychology, 24(4S), 29-34.

Dholakia, U. (2020). Why are we panic buying during the coronavirus pandemic. Truy cập ngày 10/10/2021 tại Psychology Today website: https://www.psychologytoday.com/sg/blog/the-science-behindbehavior/202003/why-are-we-panic-buying-during-the-coronavirus-pandemic

Ditto, P. H., & Jemmott, J. B. (1989). From rarity to evaluative extremity: Effects of prevalence information on evaluations of positive and negative characteristics. Journal of Personality and Social Psychology, 57(1), 16-26.

Fast, S. M., González, M. C., Wilson, J. M., & Markuzon, N. (2015). Modelling the propagation of social response during a disease outbreak. Journal of The Royal Society Interface, 12(104). doi:10.1098/rsif.2014.1105

Fung, W. M. O., & Loke, Y. A. (2010). Disaster preparedness of families with young children in Hong Kong. Scandinavian Journal of Public Health, 38(8), 880-888.

Garfin, D. R., Silver, R. C., & Holman, E. A. (2020). The novel coronavirus (Covid-19) outbreak: Amplification of public health consequences by media exposure. Health Psychology, 39(5), 355-357.

Green, E. C., Murphy, E. M., & Gryboski, K. (2020). The health belief model. The Wiley Encyclopedia of Health Psychology, 211-214. doi:10.1002/9781119057840.ch68

Gupta, S. (2013). The psychological effects of perceived scarcity on consumers’ buying behavior. (Doctoral dissertation, Student Research from the College of Business Administration, University of Nebraska – Lincoln, ‎Nebraska‎, United States). Truy cập ngày 10/10/2021 tại https://digitalcommons.unl.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1045&context=businessdiss

Gupta, S., & Gentry, J. W. (2019). ‘Should I buy, hoard, or hide?’-Consumers’ responses to perceived scarcity. The International Review of Retail, Distribution and Consumer Research, 29(2), 178-197.

Han, H., & Kim, Y. (2010). An investigation of green hotel customers’ decision formation: Developing an extended model of the theory of planned behavior. International Journal of Hospitality Management, 29(4), 659-668.

Hoang, T., & Chu, N. N. M. (2005). Phân tích dữ liệu nghiên cứu với SPSS [Analyze research data with SPSS]. Hanoi, Vietnam: NXB Thống kê.

Hoang, T., & Chu, N. N. M. (2008). Phân tích dữ liệu nghiên cứu với SPSS [Analyze research data with SPSS]. Hanoi, Vietnam: NXB Hồng Đức.

Honigsbaum, M. (2013). Regulating the 1918-19 pandemic: Flu, stoicism and the Northcliffe press. Medical History, 57(2), 165-185.

Jeong, J. Y., & Ham, S. (2018). Application of the health belief model to customers’ use of menu labels in restaurants. Appetite, 123(2), 208-215.

Jeżewska-Zychowicz, M., Plichta, M., & Królak, M. (2020). Consumers’ fears regarding food availability and purchasing behaviors during the Covid-19 pandemic: The importance of trust and perceived stress. Nutrients, 12(9), Article 2852. doi:10.3390/nu12092852

Lehberger, M., Kleih, A. K., & Sparke, K. (2021). Panic buying in times of coronavirus (Covid-19): Extending the theory of planned behavior to understand the stockpiling of nonperishable food in Germany. Appetite, 161, Article 105118. doi:10.1016/j.appet.2021.105118

Lemieux, J., & Peterson, R. A. (2011). Purchase deadline as a moderator of the effects of price uncertainty on search duration. Journal of Economic Psychology, 32(1), 33-44.

Lent, R. W. (2013). Career-life preparedness: Revisiting career planning and adjustment in the new workplace. The Career Development Quarterly, 61(1), 2-14.

Li, X., Wang, Z., Gao, C., & Shi, L. (2017). Reasoning human emotional responses from large-scale social and public media. Applied Mathematics and Computation, 310(C), 182-193.

Lu, Y., Zhou, T., & Wang, B. (2009). Exploring Chinese users’ acceptance of instant messaging using the theory of planned behavior, the technology acceptance model, and the flow theory. Computers in Human Behavior, 25(1), 29-39.

Markus, H. R., & Schwartz, B. (2010). Does choice mean freedom and well-being? Journal of Consumer Research, 37(2), 344-355.

Noone, B. M., & Lin, M. S. (2020). Scarcity-based price promotions: How effective are they in a revenue management environment? Journal of Hospitality & Tourism Research, 44(6), 883-907.

Pan, X., Dresner, M., Mantin, B., & Zhang, J. A. (2020). Pre‐hurricane consumer stockpiling and post‐hurricane product availability: Empirical evidence from natural experiments. Production and Operations Management, 29(10), 2350-2380.

Raheli, H., Zarifian, S., & Yazdanpanah, M. (2020). The power of the Health Belief Model (HBM) to predict water demand management: A case study of farmers’ water conservation in Iran. Journal of Environmental Management, 263, Article 110388. doi:10.1016/j.jenvman.2020.110388

Rosenstock, I. M. (1974). Historical origins of the health belief model. Health Education Monographs, 2(4), 328-335.

Sandberg, T., & Conner, M. (2008). Anticipated regret as an additional predictor in the theory of planned behaviour: A meta‐analysis. British Journal of Social Psychology, 47(4), 589-606.

Schwarzer, R., Luszczynska, A., Benyamini, Y., Johnston, M., & Karademas, E. C. (2016). Self-efficacy and outcome expectancies. In Assessment in health psychology (pp. 31-44). Göttingen, Niedersachsen: Hogrefe Publishing.

Shou, B., Xiong, H., & Shen, Z. M. (2011). Consumer panic buying and fixed quota policy. In Management science (pp. 01-38). China, HK: University of Hong Kong.

Sterman, J. D., & Dogan, G. (2015). “I’m not hoarding, i’m just stocking up before the hoarders get here.”: Behavioral causes of phantom ordering in supply chains. Journal of Operations Management, 39(1), 6-22.

Teubner, T., & Graul, A. (2020). Only one room left! How scarcity cues affect booking intentions on hospitality platforms. Electronic Commerce Research and Applications, 39, Article 100910. doi:10.1016/j.elerap.2019.100910

Tổng cục thống kê. (2020). Diện tích, dân số và mật độ dân số phân theo địa phương [Area, population and population density by locality]. Hanoi, Vietnam: NXB Thống kê.

Wang, Z., Liu, X., & Zhang, S. (2019). A new decision method for public opinion crisis with the intervention of risk perception of the public. Complexity, 2019(5), 1-14.

Weinstein, N. D., & Nicolich, M. (1993). Correct and incorrect interpretations of correlations between risk perceptions and risk behaviors. Health Psychology, 12(3), 235-245.

Wood, S., & Schulman, K. (2021). Beyond politics-promoting Covid-19 vaccination in the United States. New England Journal of Medicine, 384(7), 231-238.

Worchel, S., & Brehm, J. W. (1971). Direct and implied social restoration of freedom. Journal of Personality and Social Psychology, 18(3), 294-304.

Zhao, Y., Zhang, L., Tang, M., & Kou, G. (2016). Bounded confidence opinion dynamics with opinion leaders and environmental noises. Computers & Operations Research, 100(74), 205-213.

DOI: https://doi.org/10.46223/HCMCOUJS.econ.vi.18.1.2096.2023

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.